Endüstride üretilen parçaların kalite ve uygunluk kontrolleri yapılmaktadır. Bunlardan biri de diş kontrolüdür. Bu işlemde diş ölçüsüne uygun bir diş kontrol mastarı kullanılarak, toleransa uygunluk ve diş içerisinde çapak gibi istenmeyecek ufak parçaların varlığı kontrol edilir. Konvansiyonel olarak insanlar tarafından yapılan bu kontroller; standartlaşabilmek, zamandan kazanç sağlamak ve operatörün inisiyatifine bırakmamak adına günümüzde otomasyon teknolojisiyle gerçekleştirilebilmektedir.
Özellikle otomotiv endüstrisinde parça ve montaj kalite standartları, sıfır hata gereksinimlerine geçmiştir. Üretilen parçalarda %100 denetim istenilmektedir. Bu kontroller sırasında elle muayene azaltılabilir veya tamamen ortadan kaldırılabilir. Anında geri bildirim yoluyla ve ayarlamayla kötü parçalar hattan atılabilir. Tedarikçilerin parça reddi tamamen ortadan kaldırılabilir ve gözlemlenen diş ölçü değerleri ile takım aşınmaları erken fark edilebilir. Bütün bunlar üretim hızını arttıracaktır.
Diş kontrolünün ilkel yönteminde; bir operatör ilk olarak, kontrol yapılmak istenen parçayı alır ve kontrol edilecek dişe, mastarı eliyle yerleştirir ve kendince ideal bir değerde tork uygulamaya çalışarak, diş içerisinde takılma olup olmadığını gözlemler. Mastar deliğe rahatça sokup çıkarıldığında, parça uygun olarak işaretlenir. Eğer operatör bu işlem sırasında zorlanırsa ya da mastar diş içerisinde takılırsa/sıkışırsa dişin uygun olmadığı tespit edilir.
Operatörün olması gerekenden fazla inisiyatife sahip olduğu ve sayısal verilerin kullanılmadığı bu işlemde doğal olarak insana bağlı hatalar gözlemlenmektedir. Tedarikçiler de üreticilerin bu kontrol metodunda standartlaşmalarını talep etmektedirler.
SMAC aktüatörleri kullanarak bu sistemi otomatikleştirmek mümkündür. Bu amaç için Program üzerinde diş testinin yapılabilmesi için 3 değişken tanımlanmalıdır:
- Diş adımı
(Pitch)
- Diş derinliği
(Thread depth)
- Parçaya yaklaşma mesafesi
(Position close to part)
Bu işlem sırasında aşağıdaki veriler mikron hassasiyetinde gözlemlenebilmektedir:
- Diş Derinliği : tanımlanandan az ise diş hatalı sayılır.
- Diş Başlangıç Mesafesi: tanımlanan değerler arasında değilse diş hatalı sayılır.
- Diş adımı : İstenildiği gibi değilse mastarın diş içersinide ilerlemesi duracaktır.
- Maksimum diş boşluk değeri : tanımlanandan büyük ise diş hatalı sayılır.
- Yol boyunca oluşan tork-yol grafiği: Maksimum tork tanımlanandan fazla ise diş hatalı sayılır.
Sistem çalışma adımlarında ilk olarak; kontrol edilecek parça, operatör ya da otomasyon aracılığıyla fikstüre beslenir. Ardından diş kontrol ünitesine tetik gönderilir. Diş kontrol ünitesi tek bir eksende dik bir şekilde temas gözlemleyene kadar parçaya yaklaşır. Temas sonrasında ters yönde dönerek, bir diş adımı mesafesi kadar zıplama gözlemleyecektir. Bu zıplama diş başlangıç açısını tespit etmek amacıyla gerçekleşmektedir. Zıplama sonrası diş mastarı ile parçadaki diş aynı hizaya gelir. Ardından tanımlanmış olan sabit bir tork değerinde dönüş işlemi gerçekleştirir. Diş içerisinde dönen bir cıvata gibi, diş içerisinde ilerlemeye başlar. Tanımlanmış olan sabit derinliğe ulaşana kadar döner. Bu hareket sırasında dönüşünü engellemeye çalışan, sürtünme kuvvetini tespit eder ve grafikte gösterir. Bu değer tanımlanandan fazla olduğu an, diş hatalı olarak sayılır ve mastar diş içerisinden çıkar. Maksimum değer gözlemlenmediği taktirde, tanımlanmış olan sabit derinliğe ulaşana kadar harekete devam eder, daha sonra diş içerisinden çıkar.
Bu otomatik sistemde, dişlerin toleransları ile diş içerisinde çapak kontrolü yapılabilmektedir. Lineer harekette hassasiyet miktarı 5 micron, 1 micron ve 0.1 micron gibi seçenekleri olan SMAC aktüatörleri yapılan seçime göre belirtilen değerlerde hassasiyette gözlemlenen verileri sunacaktır. SMAC aktüatörleri bakım gerektirmeden 100 milyon çevrim yapabilmektedir.
Kalite kontrol süreçlerinde SMAC aktüatörlerini kullanarak otomatikleştirmek şu anlama gelecektir:
%100 muayene- Artan kalite
- Veri toplama
- Proses kontrolü ve geri bildirimi
- Artan verim
SMAC programlanabilir aktüatörler, tüm kritik gövde parçaları için %100 ayrıntılı inceleme ve doğrulama sağlar ve diş kontrolü, anahtar testleri, kalite ölçümü, efor testi, yer değiştirme testi ve daha fazlası gibi çeşitli otomotiv uygulamalarında kullanılmaktadır. SMAC, denetim prosedürlerini başarıyla otomatikleştiren benzersiz hat içi kalite kontrol çözümleri sağlayabilir.
Tunahan Yılmaz – Teknik Destek Mühendisi