Madeni Yağ Nedir ve Nasıl Elde Edilir?
Madeni yağ; ham petrolün rafinasyon işleminde elde edilen ürünlerden biri olan yağlayıcıdır. Üretiminin yapıldığı petrol rafinasyon işleminden sonra tekrar özel işlemlerden geçirilerek, madeni yağların hammaddesinde kullanılan baz yağlar elde edilir. Farklı viskozitelere sahip baz yağlar, beklenti ve ihtiyaçları karşılayacak üzere seçilen farklı katkı maddelerinin karıştırılması sonucunda madeni yağ elde edilir. Ürün seçiminde kullanım amacına uygun baz yağlar ve katkı maddeleri kritik öneme sahiptir.
Madeni Yağların Fonksiyonları Nelerdir?
Üretimden çıkan parçaların yüzeyleri ne kadar mükemmel işlenmiş olsalar bile tam olarak parlak ve düzgün değildir. İşlemden çıkan parçaların yüzeylerinde; asperit olarak adlandırılan, ancak mikroskopla görülebilen çok küçük girinti ve çıkıntılar vardır. Çalışma esnasında kuru yüzeyler birbirlerine temas ettiğinde, yüzeylerdeki asperit olarak adlandırılan girinti ve çıkıntılar yüzeylerin hareketlerine karşı bir direnç gösterirler. Hareketlere karşı oluşan dirence sürtünme adı verilir. Yağlayıcıların esas fonksiyonları uygulandığı yüzeylerde film tabakası oluşturarak, yüzeyleri birbirinden ayrı tutmak, sürtünme sonucu oluşacak ısınma ve aşınmayı önlemek, parçaların kolay olarak hareketini sağlamaktır.
Madeni Yağların Farkları Nelerdir?
Madeni yağlar; motor yağlaması, hidrolik sistemlerin yağlanması, zincir – yatak – rulman ve dişlilerin yağlanması, korozyon önleme, metal kesme ve form verme işlemleri gibi birçok alanda kullanılmaktadırlar.
Üretilen makine, cihaz, kalıp, aparat vb. tüm ekipmanların kendine özgü çalışma prensibi, farklı çalışma şartı ve farklı çalışma amacı olması sebebiyle buralarda kullanılan yağların çok çeşitli olmasını sağlar.
Madeni yağlar; endüstriyel yağlar, motor ve otomotiv yağları, yağlama müstahzarları ve gresler olarak sınıflandırılırlar.
Çeşitli marka ve cinslerde madeni yağ satışa sunulmaktadır. Fakat tüm bu madeni yağların hammaddesi aynı olduğu göz önüne alınırsa, bu yağların birbirlerinden farkı nedir?
Bu farkın iki sebebi vardır:
- Üretiminde kullanılan baz yağların kimyasal özelliklerinin farklı olması
- Üretiminde kullanılan katkı maddelerinin cinsi ve miktarının farklı olması
Madeni Yağların Sınıflandırılması
Madeni yağlar üretiminde kullanılan kimyasal ve katkı maddelerine göre
- Mineral Bazlı Yağlar
- Sentetik Bazlı Yağlar olarak iki farklı grupta sınıflandırılır.
Katkı Maddeleri
Üretimi yapılan yağlara, ihtiyaç doğrultusuna göre bazı özellikleri kazandırmak, mevcutta olan özelliklerini geliştirmek, istenilmeyen bazı özelliklerini de yok etmek veya minimize etmek amacıyla kullanılan maddelere katkı maddeleri denilmektedir.
Üretimi yapılan yağlara bu özellikleri kazandırmak için bir veya birkaç katkı maddesi birlikte kullanılabilmektedir.
Başlıca Katkı Maddeleri
Korozyon Önleyici Katkılar
Metal yüzeyini koruyucu bir film gibi kaplayarak, metali yanma sonucu oluşan asitlerden (korozif maddelerden) korur, metalin korozyona uğramasını engeller. Kimyasal maddelerin motor parçaları üzerinde oluşturacağı aşınmayı önlerler.
Oksidasyon Önleyici Katkılar
Hava ile temas neticesinde yağ kalınlaşması ve tortu oluşmasına neden olabilecek oksidasyon sürecini engellemek için eklenirler. Motordaki oksidasyon; cilalı, laklı ve reçineli tortuların oluşumuna sebep olur.
Deterjan Katkılar
Metal yüzeylerini yüksek sıcaklıklarda tutmak için kullanılırlar. Motorun hayati parçaları arasında oluşan pas, tortu, kül ve karbon birikintileri yüzeyden alıp yağın bünyesine aktarır.
Dispersan Katkılar
Yağ içindeki tortu ve birikintileri yağ değişimine kadar askıda tutarlar. Hareket halindeki parçalar arasında oluşan tortu küllerini parçalayarak, ayrı tutulmasını sağlarlar, yüzeylerde aşınma oluşmasını önlerler.
Köpük Önleyici Katkılar
Köpük çalışma sırasında yağa hava girişi ile ortaya çıkar. Tortular ve hatta katıklar bile belli oranda köpüklenmeye sebep olurlar. Köpük önleyici katıklar yağın pürüzsüz bir yüzeye sahip olması için baloncukları patlatıp köpüklenmeyi yok ederler.
Pas Önleyici Katkılar
Motorun yakıtı yakmasıyla birlikte suda açığa çıkar. Pas önleyici katıklar metal yüzeyinde film oluşturarak nemlenmeyi engelleyerek pas oluşumuna izin vermez.
Akma Noktası Düşürücü Katkılar
Akma noktası yağın akma özelliğinin hemen hemen kaybolduğu noktadır. Bu katıklar, normalden daha düşük sıcaklıklarda yağın akmasına devam etmesini sağlar. Buda yağın çok soğuk koşullarda kullanılmasını sağlar.
Viskozite Geliştirici Katkılar
Sıcaklıkla viskozitesi fazla değişmeyen yağlar tercih edilir çünkü bu yağlar hem sıcakta hem soğukta kullanılabilir. Sıcaklıkla, aşırı derecede viskozitesi değişen bir yağ problemler doğurabilir. Viskozite geliştiriciler bu problemi çözmek için kullanılır. Motor yağının akışkanlık özelliğine katkıda bulunmak için eklenirler.
Madeni Yağlar Nerelerde Kullanılır
Madeni yağ üreticileri gün geçtikçe daha yüksek viskozite aralığına sahip madeni yağlar üretmeyi başarmışlardır. Bu tip yağlar birçok sektörde işletmelerin kullanımı için oldukça uygun seçenekler yaratmaktadır.
Madeni yağlar ve özellikleri bakımından kullanım alanlarını aşağıdaki gibi listeleyebiliriz.
- Sıvı yağlayıcılardan faydalanan madeni yağ toz boya hatlarındaki baklalı ve rulmanlı zincirlerin yağlanması işleminde oldukça başarılıdır.
- Paketleme işlemlerinde kullanılan makinelerin yağlanması için kullanılırlar.
- Yüksek sıcaklık aralıklarında çalışan makinelerde madeni yağ kullanımı oldukça nemlidir. Bu sayede makinelerin ömrünün uzatılmasına katkıda bulunurlar.
- Düşük viskozite oranları ile ilaç endüstrisinde kullanılan makinelerde hidrolik yağlayıcı olarak tercih edilirler.
- Gıda ile temas ihtimalinin yüksek olduğu ve düşük sıcaklık ortamlarında faaliyet gösteren makinelerin zincirlerinin yağlanmasında kullanılırlar.
- Kapalı olarak çalışan sirkülasyon sistemlerinin tamamında madeni yağ kullanılır.
- Dişli kaplinlerde bulunan kızak sistemlerinin yağlanmasında kullanılırlar.
- Ağır koşullarda, darbeli veya yük altında çalışan kapalı sistemlerde kullanılırlar.
- Tekstil endüstrisinin yağlama ihtiyacını karşılamak için aktif rol alırlar. Özellikle otomatik yağlama sistemi ile çalışan makinelerde ramöz zincirlerinin yağlanması işleminde önemi görev üstlenirler.
Pulsar Kimya San. ve Tic. A.Ş. olarak Fransa’da ve farklı birkaç ülkede üretim yapan Orapi firmasının yağ ve greslerini portföyümüzde satışa sunmaktayız. Tüm teknik detaylara www.pulsar.com.tr web sitemizden ve teknik satış temsilcilerimizden ulaşabilirsiniz.
 |
Yazan: Murat YEŞİLDAĞ |